در جهان ۶۹ میلیون معلم کم داریم | همکاری با آموزش و پرورش برای بازنشسته و معلم صرفه ندارد | ۲۴ هزار کلاس درس بدون معلم‌اند

کمبود معلم به ارقام قابل توجه و نگران‌کننده‌ای رسیده است که ناشی از عدم جذابیت منافع مالی این شغل برای معلمان و نیروی کار جامعه است. در کنار تمامی سختی‌های مرسوم شغل معلمی، حقوق اندک آن طی سال‌ها اخیر انگیزه بسیاری از معلمان را گرفته و بخشی از آن‌ها را از این شغل به شغل‌های دیگر مشغول کرده است. از سوی دیگر طی سال‌های اخیر با سیاست‌های نادرست در حوزه تعدیل نیرو وزارت آموزش و پروش، تعداد بسیاری زیادی از کلاس‌های آموزشی کشور خالی از معلم باقی مانده‌اند.

محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش، درباره کمبود معلم در سیستم آموزشی به «فراز» گفت: «قطعاً با کمبود معلم رو به رو هستیم. اگر اخبار دو هفته اخیر را مرور کرده باشید، خبر‌ها در این زمینه زیاد است. ما یک سری بخشنامه داخلی داریم، قانون‌های بالادستی نیز وجود دارد که باعث این وضعیت شده است؛ مثلاً در مورد محدودیت به‌کار‌گیری بازنشستگان که چندسال پیش اجرایی شد و حساسیت زیادی نیز روی آن انجام دادند. به خاطر کمبود معلم یک فضای تنفسی به این طرح دادند و ۱۵ ساعت به بازنشستگان حق تدریس دادند. امسال این طرح به ۲۴ ساعت تبدیل شده است. این طرح از لحاظ آموزشی درست نیست و یک نوع استثمار است. چند هفته پیش خبری از طرف برگزار‌کنندگان استخدامی منتشر شد که ما در استان تهران ۲ هزار جای خالی در بخش مردان داشتیم و ظرفیت بیشتر از شرکت‌کنندگان بود. این نشان می‌دهد که دیگر معلمی جذابیت لازم را ندارد.

وی گفت: روند بازنشستگی در آموزش و پرورش و برنامه‌های نادرست و بدون پشتوانه تحلیلی و پژوهشی برای تعدیل نیرو‌های آموزشی اجرا شد. ما یک روند بازنشستگی داریم که متناسب با آن باید دانشگاه‌های فرهنگیان و روش‌های جذب معلم از شیوه‌های مختلف از جمله جذب حق التدریس‌ها و.. شکل بگیرد. به دلیل اینکه دولت در همه جا دنبال صرفه‌جویی است، در جذب معلم غفلت به خرج دادند و امروز با کمبود معلم مواجه هستیم».

او افزود: «دو روز پیش خبری آمد که ۲۴ هزار کلاس در کشور بدون معلم‌اند و البته در خبر‌های غیررسمی این تعداد را خیلی بیشتر اعلام کردند. با به کار‌گیری نیرو‌های بازنشسته و غیرمتخصص و انتقال نیرو‌ها از ساختار اداری به ساختار آموزشی و جلوگیری از انتقال آموزش و پرورش به نهاد‌های دیگر می‌خواهند این کمبود را جبران کنند که به نظر من جبران شدنی نیست و وارد یک بحران شده‌ایم».

وی در ادامه درباره کمبود معلم در دیگر کشور‌ها اشاره کرد: «روز جهانی معلم که فرداست این کمبود را فقط در ایران نمی‌داند. طبق یک آمار در سراسر جهان ۶۹ میلیون کمبود معلم داریم، امسال هم نزدیک ۵۰ میلیون کمبود داریم. متأسفانه این روند جهانی است. جایگاه معلم با وجود اینکه روش‌ها و ابزار‌های کسب اطلاعات و آگاهی در جهان بسیار دگرگون شده است، همچنان نهاد‌های بین‌المللی معتقدند که هیچ ابزاری جای معلم را نمی‌گیرد».

نیک‌نژاد درباره روند آغاز کمبود معلم اشاره کرد: «تقریباً این بحث به دو دهه پیش برمی گردد. زمانیکه آرام آرام اعتراضات معلمان در حال شکل گرفتن و بعضا خیابانی شدن بود، دولت‌ها از اصلاحات خاتمی تا احمدی نژاد و رئیسی درگیر این اعتراضات شدند و حتی اگر اعتراضات خیابانی هم وجود نداشته باشد، اعتراض در میان معلمان خیلی فراگیر است و با یک حضور چند دقیقه‌ای بین معلمان می‌توان آن را متوجه شد. از آن زمان یک عده راه چاره را یک میلوین هفتصاد هزار معلم و ۱۹ میلیون دانش‌آموز داشتیم. به علت بودجه محدود و ناتوانی دولت که دروغ محض بود، به فکر این افتادند که نیرو‌ها را کم کنند تا بودجه ثابت دولت دچار ناترازی نشود؛ به هر حال از زمان خاتمی سیاست تعدیل پیش رفت و در زمان احمدی نژاد معلم‌ها به یک میلیون و صد هزار نفر رسید، دولت روحانی هم اظهار نظر مستقیمی وجود داشت که ما یک میلیون معلم داریم که یک چهارم آن اضافه است و می‌خواهیم معلم‌ها را به هفتصد هزار نفر برسانیم. این‌ها تعداد دانش‌آموز را تقسیم بر معلمان می‌کردند و می‌گفتند ۱۸ نفر به هر معلم می‌رسد در حالیکه پراکندگی معلم بسیار متفاوت از هم است. مثلاً در سیستان و بلوچستان پراکندگی‌ها بسیار بیشتر از شهر‌های شمالی است و با این محاسبه نمی‌توان به عدد دقیق رسید. این تصمیم باعث تراکم بیشتر دانش‌آموز شد و با کمبود معلم رو به رو شدیم. . معلمی که ۳۰ سال توان خود را برای تدریس گذاشته حتماً نیاز به استراحت دارد و چرا باید تدریس کند؟ ریشه تمام این‌ها منجر به این می‌شود که آموزش و پرورش ما هر روز از روز قبل ناکارآمد‌تر شود».